ادریس پلاس دنیایی از اطلاعات پارچه و پرده
«پارچه کرباس» پارچه‌ای است بادوام، با بافتی ساده و فشرده و معمولاً بدون نقش و نگار.
برای تهیه این پارچه به طور سنتی از کنف و لینن و کتان استفاده می‌شود ولی امروزه ماده اولیه این پارچه را الیاف پنبه‌ای تشکیل می‌دهد. دلیل استفاده از پنبه در تهیه این پارچه، نرمی، سهل الوصول بودن و مقاومت پنبه می‌باشد.
تاریخچه پارچه کرباس
کرباس پارچه‌ای است که مقاومت خوبی در برابر آب دارد، و براساس نظر باستان‌شناسان پارچه قدیمی‌ترین بادبان‌های مصر باستان بسیار شبیه پارچه‌های بادبانی کرباس امروزی است.
نقاشان دوره رنسانس نیز در مورد نقاشی روی چوب با مشکل ترک خوردن، تاب برداشتن و سنگینی هنگام حمل و نقل چوب روبه‌رو می‌شدند، لذا به استفاده از پارچه کرباس برای بوم نقاشی روی آوردند، اولین بوم‌های نقاشی از پارچه شاهدانه ونیزی که کیفیت بالایی داشت، ساخته شدند.
پارچه‌های بادبانی در طول دوره‌های مختلف تاریخ از کرباس تهیه شده‌اند، البته گاهی ماده اولیه این پارچه را الیاف مصنوعی تشکیل داده ولی هنوز هم کرباس پنبه‌ای و لیننی برای پارچه‌های بادبانی انتخاب مناسبی هستند.
علت نام‌گذاری پارچه به کرباس
ماده اولیه پارچه‌های کرباس دوره رنسانس، کنف بوده و مورخین بر این باورند که کلمه کرباس از کلمه canvas که ریشه در لغت یونانی یا لاتین cannabis دارد گرفته شده است.
در قرن هفدهم تجارت پنبه در هند رونق پیدا کرد و تولید کنف در اروپا کاهش یافت و برای تهیه کرباس از پنبه استفاده شد، به هر حال نام پارچه کرباس ریشه در کنف که از آن تهیه می‌شد، دارد.
نام‌های دیگری که پارچه کرباس با آن شناخته می‌شوند عبارتند از: اردک، برزنت، پرواز، پارچه سایبان و چادر.
ویژگی‌های پارچه کرباس
محبوبیت استفاده از پارچه کرباس در صنایع و کاربردهای مختلف به دلیل ویژگی‌هایی است که این پارچه دارد. ویژگی‌های پارچه کرباس عبارتند از:
– دارای بافت محکم و ضد آب
– مقاوم در برابر تغییر شکل به وسیله آب (وقتی کرباس خیس می‌شود، الیافش متورم می‌شوند و به علت بافت محکمی که دارد، شکاف‌های الیاف پر می‌شوند، لذا پارچه هیچ‌گونه تغییری نمی‌کند)
– دارای بافت ضخیم و نسبتاً سفت
– دارای بافت ساده و صاف با کناره‌های تمیز
– قابلیت بافت با الیاف مختلف مصنوعی یا طبیعی یا مخلوطی از هر دو
– قابلیت ترکیب با مواد مصنوعی برای بهبود کیفیت (با ترکیب بعضی مواد مصنوعی به الیاف طبیعی، کرباسی سبک و مقاوم به دست می‌آید که در مصارف صنعتی، دریایی و معماری بسیار کاربرد دارد)
– مقاوم در برابر باد
– مقاوم در برابر شعله
– مقاوم در برابر فشار
– دارای تراکم نخ پایین (اگر برای داشتن بافتی نرم، تراکم نخ کرباس بالا برود، مقاومت و دوام پارچه از بین می‌رود)
– دارای وزن‌های مختلف (از کرباس‌های سنگین‌تر برای چادر، لباس‌های سنگین کار و… و از کرباس سبک‌تر برای کیف‌ها، آسترها، روکش‌ها و… استفاده می‌شود)
محل تولید پارچه کرباس
کرباس به طور عمده توسط زنان خانه‌دار به وسیله دستگاه‌های ساده و با عرض 35 تا 70 سانتی‌متر و طول چله از 20 تا 80 متر بسته به نیاز بافنده، بافته می‌شود.
در گذشته یکی از مهم‌ترین صنایع دستی و منابع درآمدی مردم نجف‌آباد، کرباس‌بافی بوده است ولی با پیدایش و رواج صنعت قالی‌بافی، این حرفه از رونق افتاد و از بین رفت.
امروزه در استان یزد، شهرهای میبد، اردکان، خرانق و… این پارچه تولید و به مصرف‌کنندگان ارائه می‌شود.
موارد استفاده پارچه کرباس
پارچه کرباس، کاربردهای زیادی دارد که به تعدادی از آنها اشاره می‌شود:
– تهیه بادبان قایق‌ها؛ در گذشته برای تهیه بادبان از پارچه کرباس استفاده می‌شد ولی امروزه کاربرد کرباس با الیاف طبیعی در این کاربرد کم شده و بیشتر بادبان‌ها از پارچه بادبان مصنوعی ساخته می‌شوند
– تهیه بوم نقاشی (با کشیدن پارچه کرباس و نصب آن بر روی یک قاب چوبی، بوم نقاشی ساخته می‌شود)
– تهیه چادر و دیگر اشکال سرپناه و سایر وسایل کمپینگ
– ساخت انواع کوله‌پشتی و کیف دستی
– به خاطر انعطاف‌پذیری در ساخت کفش یا در آستری کفش کاربرد دارد، کفش‌های کتانی و کفش‌های ورزشی نمونه‌ای از این کاربرد است
– به خاطر خاصیت ضد آب بودن، به عنوان پوشش در صنایع ساختمانی و نظامی کاربرد دارد
– به خاطر دوام و مقاومت در پارچه‌های مبلمان و لوازم داخلی مبلمان نیز کاربرد خوبی دارد
– در تهیه لباس‌هایی که در آب و هوای سرد کاربرد دارند، نیز استفاده می‌شود
– در نظافت و بسته‌بندی کالا نیز از این نوع پارچه استفاده می‌شود
شست‌وشوی پارچه کرباس
– برای تمیز کردن پارچه‌های کرباس می‌توان از آب در دمای پایین و شوینده‌هایی که کمتر اسیدی هستند، استفاده کرد.
– برای تمیز کردن مبلمانی که از پارچه کرباس تهیه شده، می‌توان از شوینده‌های فرش یا صابون استفاده کرد.
– برای از بین بردن لکه روی پارچه کرباس می‌توان یک دستمال نمدار را به مواد شوینده یا صابون آغشته کرد و به آرامی روی لکه مالش داد.
– اگر صابون روی پارچه باقی ماند، می‌توان پارچه‌ای را مرطوب کرد و به سطح مورد نظر مالید تا کاملاً پاک شود.
– در صورت استفاده از ماشین لباس‌شویی ضمن رعایت هماهنگی رنگ لباس‌هایی که با پارچه کرباس شسته می‌شوند، باید از آب ولرم برای شست‌وشو استفاده شود.
– در صورت چروک شدن پارچه می‌توان از اتوکشی یا بخار برای صاف کردن پارچه استفاده کرد.
