ادریس پلاس دنیایی از اطلاعات پارچه و پرده
پارچه پلی استر (Polyester) برای اولین بار در سال 1926 با عنوان تریلین توسط والاس کاروترز اختراع شد. درست حدس زدید، پارچه پلی‌استر از اختراعات دست بشر است، نه از اکتشافات آن و فراوری محصولات گیاهی. در سال‌های 1930 تا 1940 آمریکایی‌ها سعی در توسعه این پارچه داشتند.
در نهایت شرکت دوپونت آمریکایی که تولیدکننده دیگر الیاف مصنوعی مانند نایلون می‌باشد، دست به تولید انبوه این محصول زد. دوام بالای این پارچه سبب شد خیلی زود جایگاه خود را در بازار جهانی پیدا کند.
پارچه پلی استر چیست؟
از محبوب‌ترین منسوجات جهان می‌باشد که کاربردهای وسیعی از صنعت مد و پوشاک گرفته تا منسوجات خانگی و حتی مصارف صنعتی دارد. این محصول یک پارچه مصنوعی است که با استفاده از نفت ساخته می‌شود و در اصطلاح نوع این پارچه را پلاستیک می‌گویند.
این پارچه نوعی پلیمر است که از طریق اتیلن (ماده سازنده نفت) ساخته می‌شود. در واقع پلی‌استر (پلی اتیلن ترفتلات PTA) از ترکیب یک واکنش شیمیایی شامل نفت، هوا و آب به دست می‌آید. این محصول 18درصد از سهم بازار دنیا را به خود اختصاص داده و سومین ماده پلاستیکی تولید شده در جهان است.
ترکیب کردن این ماده با برخی ماده‌های طبیعی مانند پنبه مرسوم است. این ترکیب سبب بهبود ویژگی‌های پارچه می‌شود، مواردی چون چروک‌شدن را کاهش می‌دهد و دوام و چین‌خوردگی پارچه را بهبود می‌بخشد اما راحتی پوشاک را نیز کاهش می‌دهد.
هرچند که این پارچه مقاومت زیاد و قیمت نسبتاً ارزانی دارد و به همین دلیل است که طرفداران زیادی در سرتاسر جهان پیدا کرده است؛ اما به شدت موجب آلودگی محیط‌زیست می‌شود، چرا که در طبیعت زیست‌تجزیه‌پذیر نمی‌باشد.
انواع پارچه پلی استر بر اساس مواد سازنده آن
همانطور که در بالا اشاره شد، پارچه پلی‌استر از مواد شیمیایی مختلفی ساخته می‌شودکه همگی بر پایه نفت هستد. نکته‌ای که در مورد اکثر پارچه‌های پلی‌استر وجود دارد، اینکه الیاف آنها قبل از رنگ‌آمیزی و یا قبل از مراحل تولید محصول به نخ ریسیده می‌شوند.
در ادامه انواع پلی‌استر بر اساس مواد سازنده آنها شرح داده خواهد شد.
اتیلن پلی‌استر (Ethylene Polyester)
از اتیلن استخراجی از نفت ساخته می‌شود. اتیلن پلی‌استر یا همان PET مرسوم‌ترین شکل تولید این پارچه است. چهار روش برای تولید PET وجود دارد:
- فیلامنت (Filament): الیاف پیوسته‌ای هستند که پارچه‌های صاف و نرم را تولید می‌کنند.
- استیپل (Staple): مانند استیپل‌های پنبه به موادی شبیه نخ ریسیده می‌شوند.
- تو (Tow): مانند فیلامنت‌هاست اما کمی شل‌تر در کنار هم قرار می‌گیرند.
- فایبرفیل (Fiberfill): فیلامنت‌ها به صورت پیوسته و حجیم کنار هم قرار می‌گیرند که برای تولید محصولاتی حجم‌دار مانند بالش، بارانی و مواد پرکننده عروسک‌های پارچه‌ای مناسب است.
پلی‌استر PCDT
فرآیند ساخت آن شبیه PET می‌باشد، اما در ساختار شیمیایی کمی متفاوت‌تر از آن است. این پلی‌استر از ترکیب اتیلن گلیکول با دی متیل ترفتالات ساخته می‌شود.
پلی استر مبتنی بر گیاه
واکنش این محصول همان ترکیب اتیلن گلیکول با دی متیل ترفتالات است، اما در دونوع قبل منبع اتیلن، نفت بود ولی در اینجا اتیلن موجود در ساقه‌های نیشکر استخراج می‌شود.
ویژگی‌های پارچه پلی استر
– چروک‌پذیری پایینی دارد و برای استفاده طولانی‌مدت مناسب است.
– استحکام بالایی دارد و به سادگی پاره یا پوسیده نمی‌شود.
– در زمان کوتاهی خشک می‌شود به همین دلیل در مناطق مرطوب و سردسیر طرفداران زیادی دارد.
– مقاوم در برابر اشعه ماوراء بنفش است.
– نسبت به پنبه مقاوم‌تر است و کشش بیشتری دارد.
– از نظر وزنی سبک بوده و تنوع رنگی بالایی دارد.
– عایق آب است و خاصیت آب‌گریزی دارد.
– خاصیت ابریشمی و لغزنده دارد.
به موازات این ویژگی‌های مثبت، چند نکته منفی نیز در مورد این پارچه به چشم می‌خورد:
– قابلیت اشتعال بالایی دارد چرا که جنسی شبیه به پلاستیک دارد.
– دارای خاصیت الکتریسیته ساکن است.
– آلوده‌کننده طبیعت و محیط‌زیست است چون تجزیه‌ناپذیر می‌باشد.
کاربردهای پارچه پلی استر
موارد مصرف پارچه پلی‌استر بسیار گسترده است، در ادامه این مصارف را در سه دسته کلی شرح خواهیم داد.
پوشاک
PET به عنوان جایگزین پنبه مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنین می‌تواند جایگزین الیاف طبیعی دیگر مانند پشم یا ابریشم نیز باشد. بنابراین هرچیزی که با پنبه تولید می‌شود، با پلی‌استر نیز می‌توان آن را تولید کرد. محصولاتی از قبیل: پیراهن، شلوار، لباس مهمانی شبانه، کت و شلوار، ژاکت، جوراب، لباس زیر، چمدان و کیف، کفش، کمربند ایمنی و…
منسوجات خانگی
قابلیت‌های پارچه پلی‌استر بسیار زیاد است به همین علت از این پارچه در تولید طیف وسیعی از منسوجات خانگی اعم از: حوله حمام، حوله آشپزخانه، حوله صورت، ملحفه، پتو، کیسه خواب، فرش، رومبلی، انواع پرده (به خصوص پرده حمام)، روکش صندلی و مبل و بسیاری مصارف دیگر، استفاده می‌شود.
صنعت
این پارچه برای تولیدات صنعتی نیز کاربرد دارد، از جمله: ساخت نمایشگرهای LCD، فیلم هولوگرام، قایق و بطری، مبلمان، مجسمه‌سازی، تزئینات وسایل چوبی، تولید طناب و…
