پارچه گورتکس چیست؟ و نحوه تشخیص آن

ویلبرت ال گور (Wilbert L. Gore) در سال 1958 به همراه همسرش جنویو و پسرش باب تحقیقاتی را روی پلاستیک PTFE َآغاز کردند و تلاش کردند تا ویژگی‌های پنهان این ماده را آشکار کنند.

پس از شکست‌های فراوان سرانجام در سال 1969 زمانی که آزمایشات خود را روی میله‌های گرم شده PTFE کششی انجام می‌دادند؛ باب گور به شدت ناامید و عصبانی شد و با یک حرکت سریع و ناگهانی میله را کشید. در نهایت تعجب مشاهده کرد که میله بیش از هزار درصد کشیده شد و ماده‌ای متخلخل که بیشتر از 70 درصد هوا داشت، ایجاد شد.

پس از تکمیل آزمایشات، در حدود یک دهه بعد شرکت W.L. Gore and Associates اختراعات خود را به نام گورتکس ثبت کرد. آخرین اختراع این محصول در سال 1980 یعنی 4 سال پس از تولید اولین لباس گورتکس به ثبت رسید.

ناگفته نماند که گورتکس یکی از گران‌قیمت‌ترین پارچه‌های مصنوعی است که فقط از طریق شرکت W.L. Gore تولید می‌شود. تولیدکنندگان پس از اینکه پارچه را از نمایندگی این شرکت خریداری کردند و اقدام به دوخت لباس مورد نظر خود کردند، دوباره باید برای تأیید نهایی آن را به W.L. Gore بفرستند که این کار سبب صرف هزینه زیادی می‌شود.

پارچه گورتکس چیست؟

پارچه‌ای از جنس PTFE که در فرآیند تولید کشیده می‌شود، گورتکس را تشکیل می‌دهد. این پارچه ضدآب و ضد باد می‌باشد که خاصیت تنفس‌پذیری دارد.

گورتکس حاوی میلیون‌ها سوراخ ریز است که هیچ‌کدام از این سوراخ‌ها اجازه ورود آب به پارچه را نمی‌دهند. اما به راحتی عرق بدن (که شامل بخار آب است) از آن عبور می‌کند و این ویژگی، خاصیت تنفس‌پذیری را به پارچه می‌دهد. در واقع سوراخ‌های این پارچه حدود 20000 مرتبه کوچکتر از قطره آب، اما 700 مرتبه بزرگتر از یک قطره بخار آب هستند.

پارچه گورتکس برای حفظ خاصیت تنفس‌پذیری باید مرتباً توسط یک اسپری شیمیایی سمی به نام DWR که یک دافع آب بادوام است، عمل‌آوری شود. این اسپری دخالتی در ضدآب بودن پارچه ندارد و پس از چند سال اثرش از بین می‌رود.

لباس‌های تهیه شده از گورتکس مانند لباس‌های دیگر دارای درز می‌باشند، اما برای اینکه این درزها راه نفوذ آب و باد نشوند، باید با یک نوار چسب مخصوص به دقت پوشیده شوند.

انواع پارچه گورتکس

تا کنون چندین مدل متنوع از پارچه‌های گورتکس تولید شده‌اند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.

گورتکس (GORE-TEX)

گورتکس اصل یا همان گورتکس سنتی که در سال 1960 تولید شد. این نوع به اندازه انواع دیگر گورتکس مقاوم نیست، اما بسیار پرکاربرد و پرطرفدار است و بیشتر در تهیه بارانی و ژاکت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پروگورتکس (GORE-TEX Pro)

مقاومت بیشتری نسبت به گورتکس دارد و در تولید تجهیزات کوهنوردی کاربرد دارد. این پارچه ناهموار و سخت، بادوام و قابل استفاده در شرایط سخت و شدید است. به همین دلیل، در تولید پوشاک مخصوص آب و هوای سرد نیز پرکاربرد است.

شیک درای (GORE-TEX SHAKEDRY)

نسبت به دو نوع قبل سبک‌تر و قابلیت تنفس بیشتری دارد، به همین دلیل برای ورزش‌های پرتحرک مثل دویدن و دوچرخه‌سواری مناسب می‌باشد.

اینویزیبل فیت (GORE-TEX Invisible Fit)

فناوری است که در تهیه کفش‌های ضدآب استفاده می‌شود. این محصول مستقیماً به سطح بیرونی کفش متصل شده و از ورود آب و عرق کردن پا جلوگیری می‌کند.

ساروند (GORE-TEX Surround)

این فناوری نیز برای کفش استفاده می‌شود با این تفاوت که تنفس‌پذیری بیشتری دارد.

پاکلایت (GORE-TEX Paclite)

در اواخر دهه 1990 تولید شد. در آن زمان پوشیدن ژاکت‌هایی که جیب‌های آنها بسته می‌شدند، مد بود. به همین دلیل پاکلایت تولید شد که خاصیت انعطاف‌پذیری و وزن سبکی داشت و برای دوخت این ژاکت‌ها مناسب بود.

اینفینیوم (GORE-TEX Infinium)

نوع تکامل یافته گورتکس است که خاصیت ضدآب بیشتر و تنفس‌پذیری بالاتری دارد.

اوت درای (OutDry)

شرکت تولید لباس‌های ورزشی کلمبیا برای رقابت با گورتکس لباس‌های اوت درای را تولید کرد. مهمترین ویژگی این لباس‌ها عدم وجود درز در آنهاست که داشتن درز یکی از نکات منفی شرکت گورتکس بود. این شرکت از پوشش DWR در لباس‌های خود استفاده نمی‌کند.

ایونت (eVent)

این پارچه شبیه گورتکس بوده اما لایه پلی اورتان ندارد، بنابراین تنفس‌پذیرتر است و خاصیت ضدآب بهتری دارد.

کاربردهای پارچه گورتکس

موارد مصرف پارچه گورتکس به طور کلی به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

پوشاک

از پارچه گورتکس برای تولید پوشاکی مانند: کاپشن، ژاکت‌های زمستانی، بارانی و انواع پوشاک ورزشی مناسب دوچرخه‌سواری و کوهنوردی استفاده می‌شود.

اکسسوری

برای تولید محصولاتی مانند دستکش، کیف، بوت، کفش و دیگر اکسسوری‌هایی که ضدآب بودن و قابلیت تنفس نیاز ضروری آنهاست، از پارچه گورتکس استفاده می‌کنند.

صنعت

در دهه 1980 از پارچه گورتکس برای تولید لباس‌های فضانوردی استفاده شد. همچنین از از این پارچه برای آب‌بندی باتری و حفاظت از اسناد باستانی نیز استفاده می‌شود.

پزشکی

از گورتکس برای مصارف پزشکی، مثل نخ بخیه، گرافت‌های عروقی، اتصالات قلبی و رباط مصنوعی زانو استفاده می‌شود. خاصیت تخلخل گورتکس به بافت‌های بدن اجازه می‌دهد تا از طریق آن رشد کنند به همین دلیل برای کاشت دستگاه گردش خون، گزینه مناسبی می‌باشد.

نحوه تشخیص پارچه گورتکس

پارچه گورتس بر پایه خاصیت مولکول‌های آب طراحی شده است. مولکول‌های آب وقتی گرم می‌شوند اندازه کوچکتر و وقتی سرد می‌شوند اندازه بزرگتری پیدا می‌کنند.

اما آیا پارچه‌ای که شما تهیه کردید گورتکس اصل است یا خیر؟ با یک آزمایش ساده جواب این سؤال به دست می‌آید:

برای انجام این آزمایش به یک لیوان آب جوش و یک قطعه آینه (یا شیشه عینک) نیاز دارید.

لیوان آب جوش را بردارید و پارچه گورتکس را از سمت داخل روی آن قرار دهید به صورتی که تمام سطح و دیواره‌های لیوان را بپوشاند. با دست از روی پارچه لیوان را نگه دارید و آینه را با فاصله کم روی درب لیوان قرار دهید و منتظر بمانید.

در صورتی که پارچه شما گورتکس باشد، آینه را لایه‌ای از بخار پوشش می‌دهد، در غیر این صورت اگر پارچه فقط خاصیت ضدآب داشته باشد، اتفاقی برای آینه نمی‌افتد.

در مرحله بعد لیوان را با طرف دیگر پارچه پوشش دهید. در این صورت اگر پارچه گورتکس باشد، بخار از آن عبور نمی‌کند و آینه بخار نمی‌گیرد.