ادریس پلاس دنیایی از اطلاعات پارچه و پرده
پارچه ماهوت که از پشم و الیاف بافته می‌شود و به دلیل ضخامت مناسب، ظرافت، نرمی، صافی و سطح مخملی و براقی در تهیه روکش، لباس و پرده کاربرد دارد.
پارچه ماهوت چیست؟
معمولاً مواد اولیه پارچه ماهوت را الیاف پشمی و نمدی تشکیل می‌دهد اما گاهی برای پایین آوردن قیمت پارچه از الیاف پنبه و الیاف مصنوعی در تولید آن استفاده می‌شود.
مراحل تهیه پارچه ماهوت به این صورت است: پشم گوسفند یا سایر حیوانات چیده می‌شود و به درجات مختلف تقسیم می‌شود. پشم‌های باکیفیت و الیاف بلند را به رشته‌های بلند و غیریکنواخت تبدیل کرده، می‌شویند و به شکل نخ می‌‌ریسند، نخ‌های پشمی برای بار دوم شسته می‌شود و پارچه بافته می‌شود.
آخرین مرحله تولید این پارچه تحت گرما، آب و فشار قرار دادن آن است که در نتیجه آن، پارچه‌ای نازک‌تر از پارچه‌های نمدی، تشکیل‌شده از الیاف درهم پیوسته برگشت‌ناپذیر، ضخیم و با دوام به دست می‌آید.
ویژگی‌های پارچه ماهوت
از ویژگی‌های این پارچه می‌توان به این موارد اشاره کرد: دارای سطحی کرک‌دار، صاف، نرم، ظریف، براق و مخملی می‌باشد، همچنین این پارچه با دوام و عایق در برابر صدا و حرارت است، آب نمی‌رود و چروک نمی‌شود.
تاریخچه پارچه ماهوت
به نظر می‌آید که استفاده از پارچه ماهوت برای روکش میزهای بازی به گذشته‌ای دور برمی‌گردد، همان زمان که صاحبان میزهای بیلیارد برای تداعی زمین چمن از روکش ماهوت سبزرنگ برای میزها استفاده کردند تا بازی روی چمن را به داخل سالن‌های بازی بکشانند.
مدتی بعد، استفاده از این روکش سبز رنگ مقاوم، برای میزهای بازی دیگری هم رواج پیدا کرد. در اواسط قرن هفدهم سازندگان درهای اتاق به خاصیت عایق بودن این پارچه در برابر صدا پی بردند و یک لایه پارچه ماهوت با پونزهای برنجی روی درها نصب کردند و از این درها برای جدا کردن محل زندگی اربابان خانه و خدمتکاران خانه استفاده شد.
این کاربرد تا اواخر قرن نوزدهم ادامه یافت و درهای با روکش ماهوت قرمز، آبی یا زرد برای آشپزخانه‌ها، شیرخوارگاه‌ها و دفاتر کار و مکان‌های دیگر استفاده می‌شد.
یک مورد دیگر استفاده پارچه ماهوت در قدیم، تولید کلاه‌های ماهوتی بود.
امروزه شاید در بعضی از خانه‌های قدیمی درهایی با روکش پارچه ماهوت یافت شود، اما دیگر از ماهوت برای روکش درها استفاده نمی‌شود.
کاربرد پارچه ماهوت
کاربرد غالب این پارچه در روکش میزهای بازی است. از این پارچه در کاربردهای تزئینی، تفریحی و صنعتی هم استفاده می‌شود. دوخت پرده از انواع پارچه ماهوت نیز از دیگر موارد کاربرد آن است.
در مواردی برای تهیه لباس‌های زمستانی و پالتو از ماهوت پرزدار، لطیف و ضخیم استفاده می‌شود.
همچنین در دوخت لباس‌های خاص با کاربردهای خاص مثل لباس‌های نمایشی استفاده می‌شود.
در پوشش محراب کلیساهای کاتولیک و مواد بالشتکی که در پایه‌های ویترین موزه‌ها استفاده می‌شود نیز از پارچه ماهوت استفاده می‌کنند.
در مواردی خاص هم با توجه به ضخامت و مقاومت مناسب این پارچه، به عنوان عایق صدا و حرارت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محل تولید پارچه ماهوت
چین بزرگ‌ترین تولیدکننده منسوجات در دنیاست. استرالیا بزرگ‌ترین صادرکننده پشم در جهان و هند بزرگ‌ترین پرورش‌دهنده پنبه در جهان هستند اما هر دو این کشورها قسمت زیادی از الیاف خام خود را به چین می‌فرستند تا پرداخت شود و به جهانیان عرضه گردد.
در ایران پارچه ماهوت در روستای کلاته خیج از توابع استان سمنان تولید می‌شود.
انواع پارچه ماهوت
1- ماهوت پشمی: پشم اولین و بهترین ماده اولیه برای تهیه پارچه ماهوت است که مرغوب‌ترین، اصیل‌ترین، بادوام‌ترین پارچه ماهوت از آن تهیه می‌شود. ماهوت پشمی دارای تمام ویژگی‌های بیان شده برای این پارچه می‌باشد.
2- ماهوت پنبه‌ای: در مواردی که دسترسی به پشم ممکن نباشد یا برای پایین‌آوردن قیمت پارچه از پنبه در تولید آن استفاده می‌شود. اما این نوع پارچه، در برابر صدا عایق نیست و دوام کمتری دارد.
3- ماهوت مصنوعی: مواد اولیه این پارچه را مواد مصنوعی مثل ریون و اکریلیک تشکیل می‌دهد. و بسیاری از خصوصیات پارچه ماهوت اصیل در این پارچه یافت نمی‌شود.
4- ماهوت بدون پرز: بافتی صاف و تا حدی درشت دارد و برای کاربردهایی مثل میز بازی بیلیارد و موارد تزئینی استفاده می‌شود.
5- ماهوت پرزدار: برای روکش میزهای اسنوکر که پرز در این نوع بازی، اثرگذار است، تهیه می‌شود.
6- نمد بافته شده: این نوع از ماهوت در صنعت و فیلتراسیون کاربرد دارد.
7- نمد فشرده شده: پارچه‌ای است که بعد از بافته شدن تحت تأثیر حرارت، رطوبت و فشار، عمل‌آوری می‌شود و در کاربردهایی که احتیاج به نازکی و ظرافت دارد به جای نمد استفاده می‌شود.
نحوه نگهداری پارچه ماهوت
این پارچه به علت مقاومت بالایی که دارد، چروک نمی‌شود و آب نمی‌رود، لذا بعد از شست‌وشو نیازی به اتوکشی ندارد. حرارت، آب و رطوبت بیش از حد ممکن است به بافت پارچه آسیب برساند و حالت پارچه را از بین ببرد و یا باعث پوسیده شدن پارچه شود.
بنابراین بهترین روش شستن لباس یا پرده‌های از جنس ماهوت، خشک‌شویی است که به بافت و حالت پارچه، آسیب نمی‌زند.
فرق پارچه ماهوت و فوتر
پارچه فوتر در اصل همان پارچه پشمی است که بافته نشده است و از طریق کوبیده شدن پارچه پشمی تولید می‌شود اما پارچه ماهوت پارچه پشمی بافته شده است.
تفاوت دیگر این دو نوع پارچه در کاربرد آنها است.
فوتر به دلیل تنوع در نوع، تنوع در رنگ، نرمی و لطافت و مقاومت در برابر نفوذ سرما در دوخت لباس‌های زمستانی کاربرد زیادی دارد. البته نرمی و لطافت آن به گونه‌ای نیست که بدون آستر بتوان از آن استفاده کرد چون پوشیدن مستقیم این پارچه ممکن است خارش و حساسیت در بدن ایجاد کند. همچنین در سال‌های اخیر در طرح‌های کفش هم از پارچه فوتر استفاده شده است.
اما کاربرد غالب پارچه ماهوت در روکش میزهای بازی است.
قیمت پارچه ماهوت
نوع الیافی که در تهیه پارچه ماهوت به کار می‌رود، تأثیر مستقیم بر قیمت این پارچه می‌گذارد. قیمت پارچه‌های ماهوت بافته شده از پشم از همه انواع آن بالاتر است، قیمت پارچه‌های ماهوت بافته شده از پنبه در حد متوسط و کم‌ترین قیمت آن مربوط به پارچه‌های تولید شده از الیاف مصنوعی می‌باشد.
ضخامت و ماندگاری پارچه نیز از عوامل تأثیرگذار بر قیمت این پارچه است. پارچه‌های مرغوب‌تر، قیمت بالاتری هم دارند.
